HEZKUNTZARAKO ESKUBIDEA, ZERGATIK EZ?

Gaur egun, garrantzi handia ematen zaio hezkuntzari eta hezita egoteari. Hezkuntza prozesu horretan, familiak bezala, eskola eta ikastetxeak dira haur baten hezkuntzan gehien eragiten duten erakundeak. Halere, ziur al gaude erakunde horietan jasotzen den hezkuntza zuzena eta egokia dela bertako txikienentzat?

Ez da zalantzan jartzen, hezkuntza eredua subjetiboa dela norbanako bakoitzarentza eta hori izan daiteke lehen akatsa: irakasleek objetibotasun batekin jokatu behar dute beren ikasle bakoitzarekin, hau da, ezagutuko ez bagenitu bezala, era neutroan. Era subjetiboan jokatzen hasten garen momentutik, esperimentatzen hasten gara; haurrak esperimentu bilakatuz. Esaterako, X ikasle gai- nerakoak baino gehiago emateko gai dela ikusten denean, etxekolan ezberdinak bidaltzen zaizkiola ikusi da, gela osoa batuketak lantzen ari denean X honi biderketa taula irakasten saiatzen gara. Zertan azkartu irakaspen prozesua? Honelako kasuetan ikusten da ikasleen potentzialak axola duela, berdin zaigu ikaslea “itota” dabilen edota denborarik ez duen, egin ditzala egin beharrekoak gaitasuna duen bitartean. Eta hori izango da hezita dagoena. Gainontzekoek ez dute hezkuntza zuzenik jaso ez baitira egoki idatzi edo irakurtzeko gai.

Modu honetan ikusten da, egungo hezkuntza, langileak eratzeko bideratuta dagoela. Programatu egiten dira, errobotak izango bailiran, batere sentimendurik izango ez balute bezala; eta hor dago gako handietako bat. Haurrek sentimenduak dituzte.

Irakasle on batek, beste hainbat ezaugarriren artean, honako 3 balore hauen beharra du: haurrarekiko atentzioa, pazientzia eta maitasuna. Ume bakoitza ezberdina da, bakoitza mundu bat, eta horregatik bakoitzaren instintuek erakusten digute nola jokatu behar dugun. Une horretan hasten da bakoitzarekiko obserbazio eta atentzio lana. Bakoitzak bere denbora behar du hainbat eta hainbat ariketa, pausu eta arau ulertzeko. Bakoitzak du bere espazioa eta bere erritmoa, eta behin erritmo horretatik ateraz gero hezkuntza horrek ez du behar besteko eraginkortasunik izango eta beraz haurraren garapenak ez du jarraitu beharreko zikloa jarraituko: dokumentalak zihoen landarearen adibidean bezala, landareak berez hazi behar du; bere ur kantitate, bere eguzki izpi sorta eta bere denborarekin haziz, bestela usteldu egingo baita. Alferrik da ez dagoenetik atera nahi izatea.

Hori dela eta, umeak zuzendu behar du irakaslea, eta ez alderantziz. Honen ondorioz, bakoitzaren ulermen gaitasun ezberdina dela medio, ikasgelan bertan, berez, sailkapen bat egingo da. Kide bakoitza notaren bidez saritu edo zigortuko da, bakoitzaren lanaren arabera eta honen bidez ikusiko dugu bakoitzaren ikasketa maila. Baina horrelakoetan, gainditzen ez duenak etsipen handia izango du. Irakasleak sahiestu behar duena hori da: notari horrenbesteko garrantzirik eman gabe, bakoitza maitatua izan dadin sentitu eta irakasgaia ahalik eta ondoen ulertu eta barneratzea. Notari, garrantzi apur bat kentzen zaionean ikaslea lasaitu egiten da, arloari atentzio gehiago ipiniaz, irakasleak aukera handiagoa du, hezkuntzak eskatzen duen berdintasun ahaleginerako, hau da, guztiak ikasleak dira, berdinak, objetiboki jokatu behar da. Bestela ikasleen motibazio ezaz gain, guztiak maila bera ematera behartuko genituzke eta presioa ez da biderik onena motibaziorantza, beraz haurrek ez lukete interesik erakutsiko gaiaren aurrean. Gainera, irabazle eta galtzaileen arteko bi talde bereiztuko lirateke eta ezin esan hori hezkuntza eta irakaskuntzarako ona denik.

Erakutsi, erakutsi behar zaie, baina presio bidezko emaitzak ez du fruiturik emango. Motibazio hori, ez dago emaitzan, baizik eta emaitza horretara iristeko egin den bide guztian zehar. Horregatik, eta beste behin aipatuz, haurrak ezartzen du erritmoa: arauak irakasleak, mugak ikasleak.

Irakasle baten funtzioak, bestetik, txikiek barruan duten imajinazio hori kanporatzean oinarritu behar luke, umearen gaitasunak agertu daitezen; barneko irakaslea (maestro interior) deritzaion gaitasunak bultzatzen baitu egiten duen ekintza oro egitera. Baina aplikatzen den metodo orok, naturalki jokatzea eskatzen du, behartu gabe egitea alegia.

Laburbilduz, esan daiteke irakasle on batek ikasleekiko atentzioa, pazientzia, maitasuna eta haur horrek behar duen denbora eskeitzen bazaio hezkuntza bide onetik joan daitekeela. Gainera, notak eta nota hauek ekar dezaketen presioa alboratzen saiatu behar du, ikasle guztien artean dauden ezberdintasunen sailkapenaren eta guztiak ikasle talde bat izatearen berdintasunaren balantza orekatu ahal izateko. Tratu pertsonal egokia ematen ere ahalegindu beharko du, irakasle ikasle rol-a egoki banatuz baina ikasle bakoitza zenbaki bat sentitu ez dadin saiatuz.

Neure esperientzietako bati ere erreferentzia eginez, hezten duenak arloaren gakoa barneratu behar die ikasleei. Iazko urterarte, ikasten genuena notetarako egiten genuen, zer edo zer buruan geratzen zitzaigun baina aterako genuen nota izaten genuen oroimenean. Horregatik mekanismo hori baztertzeko gaitasuna duenak ere ez du meritu makala: ikasketak konpetentzia ez direla erakutsiz.

Amaitzeko, esan dezadan, haur batek duen onena emateko gustora egon behar duela, zoriontsu denean soilik edo ia soilik ematen duela %100-a. Beraz, ikasle ororen zoriontasunarekin aurrera eramaten den hezkuntza oro ona izan daitekeela uste da. Hau guztia ikusirik, gaur egungo eskola edo ikastetxetan eskeintzen den hezkuntza ontzat har daitekeela esan daitek ? Ez dut uste...

MARKEL EIZAGIRRE