EKINTZA-IKERKETAREN SINTESIA

Elliot, Zuber-Skerritt eta Bath-eko Unibertsitatetik hartutako ideiak ondorengo atalak garatzeko erabiliak izan dira.

IKERKETA-EKINTZAREN ZIKLOAK

Ikerketa-zikloa izaera ziklikoa du. Ikerketa bat egitea ziklo bakarra ekar daiteke, baina gehienetan bat baino gehiago dago. Espiral autoerreflexibo bat bezalakoa da, arazo pratiko edo egoera batetik abiaraziz.

Escuderoren ekintza-ikerketaren diseinu bat honako honetan oinarritzen da:

• Arazoa, gaia edo asmoaren identifikazioa, jakiteko zeri buruz ikertuko dugun.
• Plan estrategiko baten garapena.
• Gertatutakoari buruz hausnarketa egitea.

Ikerketa zikloa hasi baino lehen, McNiff proposatzen digun bederetzi puntuetik hausnartu egin behar da.:

• Gure praktika berrikusi.
• Hobetu nahi dugun aspektu bat identifikatu.
• Konponbidea irudikatu.
• Ekintzaren plana burutu ondoren, praktikara eraman, hau da, implementatu.
• Gertatzen dena erregistratu.
• Emaitzen plana aldatu.
• Ekintza kontrolatu
• Burutatako ekintza ebaluatu, abantailak eta hobekuntzak ikusiz.
• Modu berean jarraitu, nahi duzun aldaketa lortu arte.

PROIEKTUAN BESTE PERTSONA BATZUK INPLIKATZEA

Ekintza-ikerketa bat taldean egitea abantailak ekar ditzake. Lan egin daiteke: parte hartzen duten pertsonekin, kritikari den lagun batekin, tutore batekin, zentroko lagun batzuekin edo baliozkotze talde batekin. Jarraian, Kemmis-en modelo jarraituz, ikerketa-ekintza prozesuko faseak azalduko dizuegu:

IKERKETA PROIEKTUA HASTEN

Elliot esaten duen bezala, ideia orokor batekin hasten da, eta hori zikolaren lehenengo fasea da. Ideia orokor horren helburua praktika profesionaleko aspektu problematikoren bat hobetzea edo aldatzea da; arazoaren identfikazioa eta diagnostikoa eginez, eta ostean ekintzaren hipotesia edo ekintza estrategiko bat planteatuz.

IKERTAREN ARAZOA EDO FOKOA

Ikerketa proiektu bat, arazo baten bilketan edo identifikazioan hasten da; ikertu nahi dugun ingurunea identifikatzea garrantzitsua da baita zenbait gauzak aldatzeak posible direla.

ARAZOAREN EDO EGOERAREN DIAGNOSTIKOA

Arazoa identifikatuta izanda, horren diagnostikoa egin behar da. Helburua dagoen egoera azaltzea eta deskribatzea da.

DOKUMENTUAREN AZTERKETA

Aurrean azaldu dudan bezala, arazo baten bilketan edo identifikazioan hasten da ikerketa proiektu bat. Horretarako informazio dokumentala eta bibliografikoaren bilketa egin behar da.

EKINTZAREN HIPOTESIA EDO EKINTZA ESTRATEGIKOA

Ekintzaren hipotesia edo ekintza estrategikoa, aldaketa edo hobekuntza egoteko proposamenaren formulazioa da. Behin dokumentuaren azterketa eginda, ekintza plan bat diseinatzeko prest egongo da, hau da, praktika profesionala hobetzeko sartu nahi dituen ekintzak prest izango ditu.

EKINTZA HIPOTESIAREN FORMULAZIOA

Elliot-en iritziz, ekintza baten hipotesia ideia ekintza batekin lotzen duen enuntziatu da, hau da, galdera bat -ideia- ; erantzun bat -ekintza-.

EKINTZA

Aurreko fasean planteatutako ekintza estrategikoa edo ekintzako hipotesia martxan jartzeko momentua iritsi da.

EKINTZAREN EZAUGARRIAK

McNiff eta beste autore batzuk (1996) ekintzan zenbait ezaugarri gauzatzea beharrezkoa dela azpimarratzen dute:

• Ekintza informatua (ekintzan ikertzea)
• Ekintza konprometitua (praktikaren hobekuntza bilatzen du)
• Ekintza intentzionatua ( praktikaren hobekuntza)

EKINTZAREN KONTROLA

Ekintzaren kontrola sistematikoa izan beharko da eta ekintzaren deskribapenak proportzionatu behar ditu.

EKINTZAREN BEHAKETA

Ikerketa-ekintzaren hirugarren fasea da eta ekintzaren plana dokumentatu eta gainbegiratu behar da. Ikerketa-ekintzetan praktika profesionalean hobekuntza aurrez ikusi dezakegu. Informazioa sortzeko ekintzak ikus daitezke:

• Autobegiratu zure ekintza. Beharrezko izango da identifkatzen zure asmoak eta motibazioak, ekintzan baino lehen.
• Beste pertsona batzuen ekintzak gainbegiratu.
• Ikerketarekiko elkarrizketa kritikoak gainbegiratu. Elkarrizketa kritiko hauek ikerketa prozesu guztian zehar gertatzen dira. Hauek informazioa sortzen dute eta erabilgarriak izan daitezke prozesuari buruzko datuak jasotzeko.

Ebidentziak erabakitzen dute azalpenak balaigarriak diren edo ez. Datuak ez dira ebidentziak bezala, hauek ekintzaren azalpenerako probak edukitzen dituzte.

Ikerketa ebaluatzeko beharrezkoa da kontuan hartzea hobekuntzak egon diren. Horretarako honako hau egin behar da:

• Informazioaren bilketa
• Hobekuntzarako irizpideak jaso.
• Hobekuntzarako balio izan duten datuak aukeratu.
• Ebidentzia hori ikerketaren kezkarekin lotzea.
• Beste pertsonei lana aurkeztu, eta epaitu dezaten hobekuntzak egon diren ala ez.

EBIDENTZIEN GARRANTZIA ETA INPAKTUA EBALUATU

Erabaki behar da zer ezaugarri diren beharrezkoak datu batek ebidentzia bat eratzeko eta gero pentsatzea nola aurkeztu duzun. Datuetatik ezaugarri nabarmenenak atera behar dira, adierazgarri argiak erabiliak izateko.

Proiektuaren hasieran, arazoak egotea gerta daiteke ez jakiteagatik zer datu bildu behar diren.

INFORMAZIOAREN BILKETA

Hiru forma tradizional daude informazioaren bilketa egiteko:

• Behaketa.
• Ikerketan parte hartzen ari duten pertsonei galdetzea haien ikuspuntuak.
• Bereziki interesgarria den erreferentziazko materiala aztertu.

INFORMAZIOAREN KUDEAKETA

Hiru funtzio daudela esan dezakegu:

• Datuen bilketa egin behar da (bideoak, testuak, dokumentuak etab.)
• Datuak kodifikatu ( sailkapenak eta etiketak jarriz)
• Errekuperatu. Erabiltzen ditugun metodoak informazioa ikusarazteko.

INFORMAZIOA BILTZEKO TEKNIKAK

Erabilgarriak izango dira: tresnak (test-ak, galdeketa, eskalak etab.), estrategiak (elkarrizketak, analisi dokumentalak etab.) eta komunikabideak (argazkiak, bideoak, diapositibak etab.).

Teknika guztiak behaketan (ikerketaria ikusten dituen teknikak), elkarrizketan eta anilisi dokumentaletan (notak) oinarrituta daude.

A) BEHAKETA:

a) Behaketa partehartzailea: bertan ikertzaileak parte hartzen du, informazio sakonagoa izateko eta gertuagotik ezagutzeko. Hau, hezkuntzan erabiltzen da. Ikerketa hau, egoera sozialak… ezagutu nahi direnean erabiltzen da. Informazioa sostengu fisikoan gordetzen da eta honetarako adierazpen sinbolikoa erabiltzen da.

b) Notak: Ikerketa-ekintza, ekintza natularista da eta bere barruan hezkuntza fenomenoak aztertzen ditu baita hezkuntzarekiko erlazioak dutenak ere. Notak natura ezberdinekoak izan daitezke:

• Metodologikoak. Ikerketari erreferentzia dituzten aspektuak isladatzen ditu.
• Pertsonalak. Begiralearen jarrera, erreakzioa, pertzepzioak etab.
• Teorikoak.
• Deskriptiboak:
  • Deskriptiboak. Saiatzen da egoeraren irudia, pertsonen elkarrizketak eta erreakzioak biltzen baino modu zehatz batean.

Erreflexiboak. Begiralearen hausnarketak eta interpretazioak, ideiak eta gogoetak gehietzen dira.

c) Ikertzailearen egunerokoa: Egunerokoa egituratua, erdiegituratua edo irekia izan daiteke. Gertatutakoaren hausnarketa, behaketa, hipotesi ... jasotzen dira bertan. Ikertzaile eguneroko bat egiteak autodisziplina suposatzen du. Egunerokoaren idazkera hausnarketarekin bateratu daiteke. Eguneroko honek hainbat abantaila ditu, hala nola, irakasle eta ikasleentzat garrantzi handiko aspektuak identifikatzen ditu, ikaskuntza prozesuari buruzko hipotesiak eta galderak sortzeko balio du, irakasleek nola irakatsi eta ikasleek nola ikasten duen ohartaraztera laguntzen digu...

d) Bitxikeriak: Prozesu zehatzak modu garbian idaztean datza. Egoera errealetan erabiltzen dira. Bertan garrantzitsuak diren gertaerak adierazten dira.

e) Informe analitikoak: Ikertzaileak idazten dituen oharraj dira. Ikertzaileari lortutako datuez hausnartzera laguntzen dio.

f) Profilak: Pertsona edo egoera erregristroak dira, haien buruzko ikuspuntua ematen digutenak. Hauek, hobekuntzak ikusteko eta martxan jartzeko balio dute. Hauen elaborazioak agerikoak diren aldaketak errazten ditu.

g) Neurri eskala: Gradu edo intentsitate ezberditasunak zehazteko erabiltzen den trena da. Oso erabiliak dira ikerketa sozialean erakunde, pertsona edo objektu batean aurka edo alde egiteko

B) ELKARRIZKETAN OINARRITUTAKO TEKNIKAK

a) Galdetegia: Ikasketa bateko gaiari buruzko galderak egitean datza. Oinarrizko informazioa lortzeko egokia da ikerketa-ekintza batean galdetegia erabiltzea. Galdetegi bat diseñatzeko orduan galdetegia egitearen asmoa, biztanleria ikerketa objektutzat hartzea eta beste hainbat aspektu dira kontuan hartu behar direnak. Galdetegia prestatzerakoan, aldiz galderek gaiarekin eta elkarrizketatuko den pertsonarekin zerikusia dutela eta galderak lantzean datuen identifikazioa, galderak azaltzea eta galderen azterketa.

b) Elkarrizketa: Elkarrizketatuaren ikuspuntua ematen digu. Elkarrizketari esker, begi bistakoak ez diren, errealitate sozialaren aspektuak deskribatu eta interpretatu ditzakegu, adibidez, pentsamenduak, sentimenduak, emozioak...

Elkarrizketa baten planifikazioa hiru fase ditu: Lehenik elkarrizketaren helburuak finkatu behar dira. Jarraian, elkarrizketatuak izango diren pertsonen aukeraketa eta azkenik, elkarrizketaren garapena.

Elkarrizketagileak, egin behar dituen galderak planteatuko ditu, nola ordenatu galdera horiek, nola idatziko dituen galderak... Hasieran hobe da giro lasai eta erosoa lortzeko galderekin hastea. Sarreran hainbat puntu hartu behar dira kontuan, adibidez, elkarrizketaren eta informazio hori lortzearen zergatia azaldu behar da. Elkarrizketa aurrera eramateko motibazio maila egokia lortzea da galderak egitearen funtzioetako bat.

c) Taldeko elkarrizketa: Informazioa lortzeko estrategia da. Bere helburua, talde sozial baten behar, interes eta kezkei buruzko informazio sakona lortzea da.

Talde gidari bat dago eta elkarrizketa aurrera eramateko gidoi bat erabiltzen du, non gai eta galdera batzuk agertzen diren. Taldeko gidariak hainbat ezaugarri izan behar ditu, hala nola, neutrala izatea, iritzi guztiak jasotzeko gaitasuna...

C) DOKUMENTUAREN AZTERKETA: informazioa lortzeko, dokumentuak, materialak… aztertzea ere oso interesgarria izan daiteke. Materialen erabilgarritasuna eta kalitatea oso aldakorrak dira, baina batzuetan bide bakarra da informazio mota bat lortzeko. Dokumentu hauek, bi multzotan sartu daitezke: dokumentu pertsonalak eta dokumentu ofizialak.

a) Dokumentu ofizialak: dokumentu hauek, material ofizial, publiko eta erabilgarriak dira. -Aldizkarietako dokumentuak: argazkiak, azterketak, ordutegiak, plangintzak.

b) Dokumentu pertsonalak: hauek, pertsona batek bere kabuz egindako dokumentuak dira, berak nahi zuelako. Bertan, bi mota daude: dokumentu naturalak eta ikerlariak iradokitako dokumentuak. -Dokumentu naturalak: ekimen pertsonalagatik idatzia. Hau idatzi duenaren helburua, ikerlariarenaren desberdina izan daiteke.

-Ikerlariak iradokitako dokumentuak: pertsona batzuei idazteko edo idazten laguntzeko eskatzen die. Modu honetara irakasleak ber e ikasleei esperientzia pertsonalei buruz idaztea iradoki diezaieke.

c) Egunerokoak: dokumentu pertsonal bat da, non pertsona bakoitzari gertatzen zaiona idazten den, baita bakoitzak pentsatzen duena. Hauek, aztertuak izan daitezke. Hauek, modu desberdinetakoak izan daitezke: irekiak edo estrukturatuak.

D) KOMUNIKABIDEAK: ikertzaileak erabiltzen duen teknika bat, aurretik zehaztuta dagoen informazio bat lortzeko.

a) Argazkiak: geroz eta erabiliagoa da, eta hau audio edo bideotarako erabilgarria da. Hauek, hainbat alde on eta txar dituzte. Hauekin lortu daitekeena da, denbora pasa ahala gauzak konparatzea, ikasleen partaidetza ikusteko, behaketa bat egiteko…

b) Bideo grabaketak: ezinbesteko tresna bilakatu da. Hau, egoerak interpretatzeko, aztertzeko … erabili daiteke. Hau, klaseak grabatzeko erabili daiteke. Bertan ikertzaileak graba dezake, besteek klase ematen duten bitartean. Hau berrikusterakoan, komenigarria da, alderdi esanguratsuenekin geratzea eta beranduago, hauek transkribatzea.

c) Ahotsezko grabaketa: honen bidez, ahozko interakzioa nolakoa den jakin daiteke. Oso erabilia da, nahiz eta honen transkripzioak denbora asko daraman. Hauek hainbat datu errazten dituzte, eta erabilgarria suertatzen da, argazkiekin lotzen bada.

Azkenik, zikloa itxiko duen fasea, hausnarketarena da. Fase honek, txostenaren garapenari irekitzen dio atea eta beharbada azaroaren birplanteaketa bat ekartzen du. Ekintza-ikerketaren momentu garrantzitsuenetako bat da eta ikerketa guztian zehar egin behar den fase bat da.

Ikertzaile askok uste dute beraien hipotesiak betetzen ez badira frakasatu egin dutela, baina hori ez da horrela. Izan ere, beharrezkoa da ondorengoa hau bereiztea. Alde batetik, ekintza, non beti ez dituen bere helburuak betetzen. Eta bestetik, ikerketa-ekintza, non honek praktika baten "esanahia" adierazi dezake ondorengoek honengatik ikasi ahal izateko.

Analizatzeak eta interpretatzeak zentzua ematen dio jasotako informazioari, baina honek kreatibitate handia eskatzen dio ikertzaileari, gainera erreflexua espresatzeko modu bat da informazioa kontserbatzeko eta besteei komunikatzeko.

ERREFLEXIO PROZESUA:

Informazioa analizatzea

Lehenik ideia orokor bat lortzen du ikertzaileak, dokumentu batekin hasi aurretik. Behin hau egin eta gero, gaien zerrenda bat egiten da eta datuak berrirakurtzen dira, organizazio sistema berrezarri aurretik. Amaitzeko, informazio guztia batzen da eta zerrenda bat egin informazio guztia alfabetikoki ordenatzeko.

Infomazioa batzea.

informazioa batu, aldizkariak, artikuluak...irakurri.

Informazioa laburtzea.

Informazio guztia batutakoan, informazio guzti hori laburtu egin behar da. Laburtzeak ondorengoa esan nahi du, informazio guztia kudeatzea errezago egin dezan lan.

Informazioa kodetu eta kategorizatu

kodeak etiketa batzuk dira eta kodetzeak informazioa zatitzea esan nahi du. Informazioa zatitzeko hainbat irizpide daude, gaiai buruzkoa, gramatiakala...

Azkenik, informazio zatiak kategorizatu egin behar dira. Kategoriak ondorengoari egiten dio erreferentzia; egoerei, iritziei, prozesuei...

Kategoria sistemak 3 izan daitezke: induktiboak, deduktiboak edo mistoak.

Informazioa aurkeztea.

Diagrama bidez, errepresentazio grafikoak dira.

Matrizen bidez, bi sarrerako tabla bat da non bere zeldatxoetan informazio berbala gordetzen den.

Perfil bidez, egoera edo pertsona bati buruzko informazioa ematen digu denbora jakin batean.

Informazioa onartzea.

hainbat elementu edo kriterio gehitzea bildutako informazioa fidagarria izan dadin.

Fidagarritsun estrategiak.

- Egonaldia luzatzea, honek datu egokienak batzen laguntzen du, baita konfidantza lortzea ere.

- Behaketa iraunkorrak, honek datuak sakontasunean biltzea laguntzen du eta datu zehatzak ere bai.

- Triangulazioa, honen bidez datuak kontrastatzen dia.

- Erreferentziak

- Adituen ebaluazioa, besteen iritziak eta ikuspuntuak elkarbanatu.

Informazioaren interpretazioa

Lortutako datu edo informazioari esanahia mugatzea, beti ere teoria edo sinesmen-sistemaren barruan eta testuinguruaren arabera.

GARMAIJOEMAR TALDEA